نکته نگار

تغییر و تحول در سنت( حذف یک سنت و اضافه کردن یک سنت جعلی )

محمد بن اسحاق (متوفی 275 ) در کتاب « أخبار مکة » می نویسد : غنیم بن قیس از سعد بن ابی وقاص در باره  متعه  حج تمتع سوال کرد او در پاسخ گفت ما انجام می دادیم  ولی در دوره فعلی  معاویه خلیفه شده و هم اکنون ( که ایام حج است ) در خانه های مکه سکنی گزیده  و به پیروی از خلیفه دوم  با این حکم مخالفت می کند و امکان طرح آزاد این حکم شرعی نیست . 

نکته جالب دیگری که در ادامه متن از سوی محمد بن اسحاق مطرح شده ,  اشاره به این حقیقت است که عید قرار دادن روز عاشورا از سنتهایی است که سفیان بن عیینه در مکه پایه ریزی کرده است و پیشینه ای در دین اسلام نداشته است (1).

این نکته بدین معناست که ادعای  «عید بودن  روز عاشورا در فرهنگ عربی » درست نیست  بلکه این وابستگان به دربار اموی بودند که آن را پس از واقعه عاشورا جعل کردند چنانکه روایات شیعی نیز بر این نکته تصریح دارند (2) . 

پاورقی :

1. غنیم بن قیس می گوید : از سعد بن ابی وقاص در باره متع حج پرسیدم .گفت ما انجام می دادیم ولی هم اکنون معاویه خلیفه  است و در مکه حضور دارد  و به پیروی از  خلیفه دوم آن را منع کرده و لذا امکان طرح آزاد این موضوع نیست .

و اولین کسی که برای مردم مکه عید را سنت کرد سفیان بن عیینه بود که در روز عاشورا وارد کعبه می شد و عید می گرفت .

متن این خبر  :

حدثنا إبن أبی عمر قال ثنا مروان بن معاویة عن سلیمان التیمی عن غنیم بن قیس قال سألت سعد بن أبی وقاص رضی الله عنه عن متعة الحج قال قد فعلناها و هذا یومئذ کافر _ یعنی معاویة - بالعرش قال سلیمان :  العرش بیوت مکة و أول من جعل لأهل مکة سنة العید سفیان بن عیینة وکان یدخل الکعبة من عاشوراء إلى  عاشوراء  . ( أخبار مکة , محمد بن اسحاق  , ج 3 ص 332 شماره  2030  )

 2 . عبد الله بن الفضل الهاشمی می گوید خدمت امام صادق علیه السلام عرض کردم چرا اهل سنت روز عاشورا را روز مبارک نامیده اند . ایشان گریستند و سپس فرمودند : وقتی امام حسین علیه السلام  کشته شدند گروهی برای  تقرب به یزید نزد وی رفتند و برای خشنودی او احادیثی جعل کردند و جایزه گرفتند از جمله این احادیث جعلی  همین مبارک بودن و عید بودن روز عاشوراست تا بدین وسیله مردم به جای  حزن و اندوه و گریه برای امام حسین به جشن و سرور بپردازند ( وبا بنی امیه هماهنگ شوند) . 

متن حدیث 

علل الشرائع : حدثنا محمد بن علی بن بشار القزوینی رضى الله عنه قال : حدثنا ابو الفرج المظفر بن احمد القزوینی قال : حدثنا محمد بن جعفر الکوفی الاسدی قال : حدثنا سهل بن زیاد الآدمى قال : حدثنا سلیمان بن عبد الله الخزاز الکوفی قال : حدثنا عبد الله بن الفضل الهاشمی قال : قلت لابی عبد الله جعفر بن محمد الصادق " ع " یابن رسول الله .....کیف سمت العامة یوم عاشوراء ، یوم برکة فبکى " ع " ثم قال : لما قتل الحسین " ع " تقرب الناس بالشام إلى یزید فوضعوا له الاخبار وأخذوا علیه الجوائز من الاموال فکان مما وضعوا له أمر هذا الیوم وانه یوم برکة لیعدل الناس فیه من الجزع والبکاء والمصیبة والحزن إلى الفرح والسرور والتبرک والاستعداد فیه حکم الله  مما بیننا وبینهم .

آدرس : علل الشرائع  , الشیخ الصدوق ج 1  باب 162 ص 225 ح 1 .